در سال های اخیر، غیر متمرکز کردن آموزش عالی روند رو به رشدی داشته است و این ایده که هرکس، هرکجا و هر زمان باید امکان فراگیری داشته باشد؛ مورد توجه بیشتر قرار گرفته است. ظهور شبکه های جهانی ارتباطات، و فناوری های قدرتمند کامپیوتری، مفهوم آموزش مهندسی از راه دور را نیز باز تعریف کرده است. در سالهای اخیر آموزش مهندسی در هر جا و هر زمان امکانپذیر گشته است ولی این امر در مورد همه زمینه های آموزش مهندسی، گسترش نیافته است. در کشور های پیشرفته، تعداد مراکزی که مدرک کارشناسی مهندسی را با آموزش برخط (الکترونیکی) انجام می دهند محدود می باشد. یکی از مهم ترین دلایل این امر ناتوانی آموزش برخط در اقناع برخی از ملاک های ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی است. در یک دهه اخیر در ایران آموزش برخط مهندسی، در همه مقاطع، گسترش زیادی یافته است. این در حالیست که هنوز گزارش های مستندی در باره کیفیت و بازده این آموزش ها منتشر نشده است. در این مقاله وضعیت آموزش برخط مهندسی در کشورهای پیشرفته و کشور ایران بررسی و پیشنهادهایی برای بالا بردن کارایی آموزش برخط مهندسی در سطح ملی ارائه شده است.

آموزش نوین مهندسی در ایران، در نُه دهه ای که از آغاز آن می گذرد، فرازوفرودهایی را پشت سر گذاشته است. ازجملۀ تغییرات آن گسترش بی سابقۀ آموزش مهندسی است که از دهۀ 80 شمسی آغاز شد و در 1390 به اوج خود رسید. بررسی افزایش تعداد دانشجویان در کنار درصد بالای دانش آموختگان مهندسی سؤال هایی را طرح می کند؛ ازجمله: آموزش مهندسی در کشور به کجا می رود و چه فردایی دارد؟ نیاز امروز و فردای صنعت کشور به دانش آموختگان مقاطع فنی و مهندسی چقدر است؟ اعتلای آموزش مهندسی در گرو شناسایی چالش های آن و طرح راهکارهای غلبه بر آنهاست؛ امری که تنها با پژوهش های سامان یافته امکان پذیر است. در مقالۀ پیش رو، دستاوردهای پژوهشی درخصوص آموزش مهندسی ایران را، در سال تحصیلیِ پیش از آغاز همه گیری کرونا (96 _ 1395)، بررسی کرده ایم. بدین منظور، ضمن ارائۀ آمارهای مربوط به ارکان آموزش مهندسی در سال بررسی شده، چالش های آموزشی عمدۀ شناسایی آنها و راه کارهای برون رفت از آنها را بیان کرده ایم.

در ارائه رویکردها و مدل ها برای آموزش مهندسی علاوه بر دانش فنی (علم مهندسی) بر آموزش مهارت ها و نگرش ها (عمل مهندسی) نیز تاکید ویژه ای شده است، از این رو، تعیین هدف های آموزش مهندسی با توجه به دانش، مهارت ها و نگرش های مورد نیاز مهندسان، مبنای بسیاری از مطالعات در قرن حاضر قرار گرفته است. هدف این مقاله، تعیین هدف های آموزش مهندسی بر اساس تحلیل محتوای مستندات مطرح در سطح جهانی است. جامعه مورد مطالعه تحقیق شامل مستندات در زمینه هدف های آموزش مهندسی بود که 8 مستند به عنوان نمونه هدفمند و موارد مطلوب برای تحلیل انتخاب شد. ابزار گردآوری داده های پژوهش فیش، چک لیست و فرم های محقق ساخته بوده است و برای تحلیل و تفسیر داده ها از روش کدگذاری باز و کدگذاری محوری استفاده شده است. بر اساس تحلیل محتوای انجام شده، 24 هدف برای آموزش مهندسی تعیین گردید که در 5 طبقه دسته بندی شدند. در ادامه، مشخص شد که هدف های تعیین شده با چه گزاره هایی توسط مستندات موجود حمایت می شوند و سرانجام بر اساس پژوهش های انجام شده در این زمینه مشخص گردید که هدف های مورد نظر به نحو مطلوبی با مستندات موجود ارتباط دارند.

هدف: کارآفرینی مبتنی بر طراحی، رویکردی نوظهور در قرن بیست و یکم است. بسیاری از محققان معتقدند از آنجا که طراحی استفاده و پاسخگویی به محصولات و خدمات جدید را مد نظر قرار می دهد، یک فعالیت آینده نگر است و این همراستا با فرآیند کارآفرینی است که باید به نیازهای جامعه پاسخ دهد و همه ذینفعان را در نظر بگیرد. روش های تدریس کارآفرینی فعلی، غالبا اهمیت بیشتری به ایده های انتزاعی می دهند و تقویت توانایی های عملی، کار گروهی و انعطاف پذیری را پس از آن قرار می دهند. به باور محققان، اهمیت ادغام رشته ها و تعامل آنها در نوآوری و حل مسئله، توسط روش های موجود نادیده گرفته می شود. برای غلبه بر این کاستی ها و نواقص، کارآفرینان و طراحان آینده به رویکردهای آموزشی نوآورانه نیاز دارند که یادگیری عملی را در الویت یا درجه اول اهمیت قرار دهد، همچنین تفکر خلاق را از طریق کار گروهی بین رشته ای تشویق نماید، و امکان سازگاری سریع با تغییرات اقتصاد جهانی و محیط های کسب و کار را افزایش دهد. بنابراین هدف از دستیابی به روش ها و فرآیندهای نوین تدریس و آموزش، برقراری تعادل بین آموزش نظری و عملی برای پرورش دانش آموختگانی است که قدرت تشخیص، ارزیابی و بهره برداری از فرصت های کارآفرینانه را داشته و قادر به رفع موانع کارآفرینی و طراحی باشند، است. تحقیقات اخیر، نقش طراحی در توسعه فرصت های کسب و کار جدید را آشکار کرده، همچنین مبین چگونگی کاربرد طراحی در فرایند کارآفرینی برای برآوردن و تأمین نیازهای آدمی است. مطالعات جدید صورت گرفته در سال های اخیر بیش از پیش به آموزش کارآفرینی با استفاده از طراحی پرداخته اند و استفاده از روش های طراحی و رفتارهای طراحانه را برای رویارویی با چالش های کارآفرینی مورد توجه قرار داده اند. نتایج این تحقیقات نشان می دهد استفاده از طراحی در آموزش کارآفرینی منجر به رشد خلاقیت، نوآوری و افزایش قدرت حل مسئله خواهد شد و از این رو به دانشجویان کمک قابل توجهی خواهد کرد. مسئله اصلی این پژوهش ها ارائه تعاریف، دیدگاه ها و تفاسیر متنوعی از کارآفرینی مبتنی بر طراحی است و البته همین امر نیاز به مطالعات بیشتر برای ارائۀ نگرش های جامع تر را توجیه می کند. به نظر می رسد طراحی و کارآفرینی در کنار دانش فنی، می تواند نقشی اثربخش در ارائه راه حل های خلاقانه جهت حل مسائل گوناگون داشته باشد. نقش کلیدی طراحی در کشف چشم اندازهای جدید برای کسب و کار و امکانی که فرایند کارآفرینی برای شناسایی و برآورده کردن نیازهای مردم برای طراحی فراهم می آورد بر وجود رابطه ای نزدیک و تنگاتنگ میان طراحی و کارآفرینی دلالت دارد. کارآفرینی مبتنی بر طراحی، سبب می گردد که بویژه دانشجویان مهندسی در مواجهه با مسائل موجود، انگیزه کسب دانش در مورد شروع یک کسب و کار طراحی محور را به دست آورند و ابزارهای ضروری برای شناخت چشم انداز کارآفرینی و ایجاد راه حل برای مسائل پیچیده و مبهم را کسب نمایند. هدف پژوهش جاری ارائۀ چارچوبی برای آموزش کارآفرینی مبتنی بر طراحی به دانشجویان رشته های مهندسی است. این آموزش به دنبال پرورش نسل جدیدی از مهندسان است که نه تنها مجهز به ذهنیت کارآفرینانه باشند بلکه بتوانند راه حل های خلاقانه ای به منظور حل مسائل اجتماعی و زیست محیطی ارائه نمایند.روش:  این پژوهش به وسیله تجزیه، تحلیل و ترکیب 72 منبع مطالعاتی به زبان انگلیسی، نمایه شده در پایگاه های وب او ساینس، اسکوپوس و گوگل اسکالر بین سال های 2010 الی 2023 میلادی انجام شده است. برای بررسی و ترکیب ادبیات، رویکرد تحلیل محتوای تلخیصی به کار رفته است. داده های کیفی با استفاده از روش پژوهش تحلیل اسنادی جمع آوری و پردازش شده اند. تحلیل محتوای کیفی استقرایی و قیاسی برای مشخص کردن مضامین مهم و ارائه چارچوب تأیید شده برای کارآفرینی مبتنی بر طراحی استفاده شده است.یافته ها:  در یافته های پژوهش پیش رو، یک چارچوب متشکل از 3 دسته کلی، 11 مفهوم اصلی و 37 مفهوم فرعی ارائه گردیده است. مفاهیم اصلی حوزه کارآفرینی مبتنی بر طراحی، برای استفاده در آموزش مهندسی از نظر پژوهشگران این مطالعه عبارتند از: فرصت کارآفرینانه (کشف، خلق، توسعه و طراحی فرصت)، همدلی (همدلی با شرکا، همدلی با کارفرما، همدلی با کاربر/ مشتری، همدلی با ذینفعان)، مسئله (شناسایی، فهم و تعریف مسئله)، انتخاب (انتخاب مسئله، انتخاب هدف و راه حل)، ایده پردازی (تولید و توسعه ایده)،  راه حل (حل مسائل اجتماعی، حل مسائل پایداری، و حل مسائل مشتری/کاربر/ کارفرما)، مفهوم سازی (تولید/ توسعه براساس تجربه و هیجانات، تولید/ توسعه با توجه به جنبه های ارگونومیک، تولید/ توسعه برپایه جنبه های زیبایی شناسی، تولید/ توسعه براساس عملکرد و فناوری)، ارزیابی (اعتبارسنجی مطلوبیت از نظر مشتری، اعتبار سنجی دوام کسب وکار، امکان سنجی فناورانه برای تولید)، تولید (استراتژی مقیاس پذیر تولید، تست پروتوتایپ، کنترل کیفیت تولید، مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت ملی)، برندینگ (طراحی هویت بصری، پیام و ارتباطات برند، تجربه و استراتژی برند)، و حق مالکیت معنوی (تبت اختراع/ نام تجاری، طرح صنعتی، قرارداد عدم افشا).نتیجه:  این چارچوب به عنوان یک پایه نظری برای آموزش مهندسی پیشنهاد شده است که اساتید و متخصصان طراحی برنامه های درسی در رشته های مهندسی می توانند از آن بهره مند شوند و بر مبنای آن روش ها و محتواهای جدید در حوزه کارآفرینی مبتنی بر طراحی ارائه نمایند. در واقع فرآیندهای آموزش کارآفرینی مبتنی بر طراحی باید به دانشجویان مهندسی کمک کند که بهتر بتوانند فرصت های کارآفرینانه را شناسایی، ارزیابی و از آنها بهره برداری نمایند، آنچه که آن را پرورش ذهنیت کارآفرینانه از طریق آموزش کارآفرینی می توان نامید.

بررسی و مطالعه چگونگی و نوع برنامه ریزی در نظام های آموزش عالی از دغدغه های مداوم و جدی محسوب می گردد. بدین لحاظ صاحبان نظر در این عرصه با توجه به نیاز ها و شرایط، ایده های متنوعی را در طول زمان مطرح نموده اند که در این مقاله یکی از آن مجموعه تحت عنوان رویکرد برنامه ریزی میان رشته ای شامل مفاهیم، کاربردها، سطوح و الزامات و شرایط آن، به طور کلی و با روش مطالعه نظری و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بیانگر گسترده بودن طیف مفهومی رویکرد و سطوح چند گانه و الزامات متعددی است و علیرغم پیچیده بودن و وجود مشکلات، می توان از آن به عنوان یک رویکرد موثر در جهت پاسخگوئی به نیاز های جدید در آموزش عالی استفاده نمود.

education is a continually developing activity, it shapes the way an individual develops their attitudes, thoughts and behavior. education is not just about being literate but it is an overall development of the person in every aspect of their lives. A society's educational system can be greatly linked to its culture as the culture that one is in have an affect on the type of curriculum the institutions will develop in order to cater to every individual of that particular culture. education moulds and shapes a society and it is influenced by the culture of the particular country or society. The educational system acts as a point of reference for the society's needs and demands. The principles that dominate this article is culture and education are interrelated and interconnected. Every educational paradigm is influenced by the culture of the society in which it operates. This essay underlines the extensive connection between culture and education. As a result, the goal of this essay is to depict these features from a Philosophical-Psychological Approach.

1شهود یکی از ویژگی های کارآفرینان و عاملی مهم در فرایندهای تصمیم گیری کارآفرینان است. در سالهای اخیر همزمان با توسعه کارآفرینی به عنوان یک علم میان رشته ای، شهود و ارائه تعاریف مختلف از آن، مورد توجه محقّقان و پژوهشگران این حوزه قرار نگرفته و تحقیقات فراوانی در این حوزه نوشته نشده است. این در حالی است که در رشته های دیگر علوم انسانی مخصوصا مدیریت ( که کارآفرینی با آن ارتباط نزدیکی دارد ) ، علوم پایه و حتی علوم پزشکی پیشینه و ادبیات نظری مناسبی در این باره وجود دارد. از طرف دیگر به نظر می رسد در اندک پژوهش های صورت گرفته نیز، بنیان های نظری و معرفتی این مفهوم آنچنان که ضروری است ، مورد پژوهش قرار نگرفته و تحقیقات بسیار کمی در این حوزه صورت گرفته است. در این مقاله اولّا تعاریف وپژوهش های صورت گرفته درباره شهود مرور می شود و ثانیا به پژوهش های اندک صورت گرفته در کارآفرینی و نسبت آن با سایر علوم پرداخته می شود .

شناسایی، پرورش و توسعه شایستگی‏ های تفکر نقادانه (Critical thinking)، از مهم‏ترین عوامل موفقیت مهندسان در مسئله ‏یابی، مسئله‏ محوری، مسئله ‏آفرینی، تشخیص راه ‏حل‏های نوآورانه و حل‏ مسائل پیچیده است. در مطالعه حاضر تلاش شد تا جایگاه تفکر نقادانه در آموزش مهندسی از طریق شناسایی دستاوردهای آن، مورد واکاوی قرار گیرد. از‏ این ‏رو در یک بررسی نظام ‏مند، بر اساس دستورالعمل پریزما، مقالات نمایه‏ شده در پایگاه‏های داده ‏های اسکوپوس (Scopus)، گوگل‏اسکولار (Google Scholar) و ساینس‏دایرکت (ScienceDirect) در بازه زمانی‏2010 تا 2023، با استفاده از ترکیب ‏کلیدواژه‏ های ""Critical Thinking” OR “engineering education” OR “Critical Thinking in engineering education” AND “Outcomes OR results” AND “engineering education” OR “engineering” AND Benefits, AND Limitations OR Critical Thinking شناسایی و بازیابی شد. نهایتاً 21 مقاله پس از بررسی ملاک‏های ورود و خروج، برای تحلیل‏ نهایی انتخاب شد. مقاله‏ ها باید شرایط چهارگانه مرتبط بودن با موضوع پژوهش، انتشار در بین سال‏های 2010 تا 2023، چاپ نسخه نهایی و برخورداری از عبارات «تفکر نقادانه» و «آموزش مهندسی» را داشته باشند. یافته‏ ها به شناسایی نُه دستاورد، استفاده از تفکر نقادانه در آموزش مهندسی منجر گردید. نتایج نشان می‏دهد که برای آموزش مؤثر تفکر نقادانه و ورود آن در برنامه ‏های درسی مهندسی، به رویکرد منسجم‏ تری نیاز است تا در سراسر برنامه درسی، به ‏‏گونه‏ ای مفید و اثربخش، بستر رسمی برای ارتقای دانش، بینش، ارزش‏ها و مهارت‏های مورد نیاز دانشجویان در نظر گرفته شود. بنابراین، نیاز است شیوه ‏های آموزش تفکر نقادانه را به استادان مهندسی ارائه داد و زمینه ملموس، عملی و قابل‏ درک برای پرورش این شایستگی در دانشجویان آموزش مهندسی‏ را فراهم نمود. پرواضح است که با توجه به دستاوردهای حیاتی تفکر نقادانه، بررسی و آماده‏سازی الزامات و شرایط مورد ‏نیاز برای بازنگری و به ‏روزرسانی سیاست گذاری‏ های آموزشی و دستورالعمل‏های خُرد و کلان توانمندسازی استادان مهندسی در پرورش تفکر نقادانه در دانشجویان مهندسی نه ‏تنها ضرورت دارد که انکارناپذیر است؛ به نظر می‏رسد تاکنون نه تنها این الزامات مورد توجه قرار نگرفته، بلکه حتی در عمل، مورد کم‏ توجهی قرار گرفته و به همین دلیل هم این شایستگی اصیل، پرورش نیافته ‏است.